Energylandia

Zator, Polen

“Moeten er nog achtbanen zijn?”

Mogen we Polen bekronen tot de rijzende ster van het Europese pretparklandschap? Het land heeft op het moment van schrijven een indrukwekkende 73 rollercoasters, en een meerderheid daarvan werd tijdens het afgelopen decennium ingehuldigd. Het epicentrum van alle actie is Zator, een plaatsje op ongeveer 45 kilometer ten westen van Krakau. Tien jaar geleden was er in Zator nauwelijks iets te beleven. De kans dat je er als internationale toerist belandde, was dan ook klein. In 2014 werd hier echter een weergaloos succesverhaal in gang gezet. Ondernemer Marek Goczal opende toen namelijk Energylandia. Wat begon als een kleinschalig amusementspark voor locals, groeide tijdens de daarop volgende jaren uit tot een van Europa’s meest besproken pretparken. Een enorme expansiedrift zorgt ervoor dat Energylandia inmiddels meer achtbanen heeft dan eender welk ander pretpark op ons continent. Coasterliefhebbers van over de hele wereld reppen zich dus naar Zator om hun achtbaanteller een stevige boost te bezorgen. En in juli 2023 zijn ook Bram en ik daarbij.

In Krakau geraken, dat is kinderspel. Alleen al vanuit Eindhoven vliegen er bijvoorbeeld twee verschillende maatschappijen naar de luchthaven van Kraków-Balice. Daar kan je uiteraard opteren voor een huurwagen om de resterende kilometers naar Zator te overbruggen, maar ook met het openbaar vervoer is dat prima te doen. Wij reserveerden op voorhand onze zitjes op de Energylandia Shuttle, een rechtstreekse busdienst tussen het park en het centrale treinstation van Krakau. Voor de prijs moet je het alvast niet laten: een retourticket kost 49 Poolse zloty, ongeveer 11 euro. In ruil daarvoor nemen we plaats in een comfortabele touringcar, die de verplaatsing naar Zator in ongeveer 75 minuten voltooit. De timing van de ritten is overigens uitstekend. We arriveren een kwartier vóór openingstijd en de terugrit vertrekt een halfuur na parksluiting. Dat geeft ons tien volle uren om de honger naar achtbaanstaal te stillen. Moet lukken, hè?

Wanneer de poorten van Energylandia openen, worden we verwelkomd door de parkmascottes en een vijftiental performers. In de Main Street wordt er volop gedanst en gejongleerd op de tonen van vrolijke muziek. We blijven twee minuten bij het (totaal onsamenhangende) tafereeltje stilstaan, maar wandelen vervolgens snel richting de eerste achtbaan van de dag. Dat wordt Dragon Roller Coaster, een ride die tijdens m’n vorige bezoeken vaak een aanzienlijke wachttijd genereerde. De reden hiervoor: Dragon heeft slechts één trein ter beschikking en de capaciteit is dus beperkt. Liefhebbers van Orkanen (Fårup Sommerland) zullen trouwens in hun nopjes zijn, want we spreken over een identieke kopie. Ook deze Dragon bevat dus een sterke first drop, een verrassend intense turnaround en enkele soepele helix-bochten. Hoewel de eigenlijke ervaring misschien een beetje te snel voorbij is, mag Dragon Roller Coaster zich bij de beste familieachtbanen van Energylandia rekenen.

Nu we het toch over familieachtbanen in Energylandia hebben… Dat zijn er veel. Heel veel, zelfs. Het merendeel van deze family coasters heeft standaard lay-outs, waardoor ze weinig meerwaarde bieden voor een doorsnee pretparkliefhebber. Laat ik dus vooral niet te veel alinea’s spenderen aan de achtbanen die je wellicht enkel voor de credit doet. Daarbij horen de kleinschalige Circus Coaster, Boomerang (Vekoma Junior Boomerang), Frutti Loop Coaster (een Wacky Worm), Happy Loops (zo’n draaiend onding van SBF Visa Group), Mars (een kiddie coaster met hilarisch ruimtethema) en Viking Roller Coaster, wellicht de pijnlijkste familieachtbaan van het hele park. Als er één lichtpuntje genoemd moet worden, kijk ik naar Energuś. Hoewel de decoratie van deze Vekoma Junior Coaster een wel erg hoog papier-maché-gehalte uitstraalt, levert hij een verbazend leuke rit. Het is een van de soepelste achtbanen in zijn soort en de eerste bocht is bovendien behoorlijk intens, dus onderschat ‘m niet.

Energuś is niet Energylandia’s enige ride met bedenkelijke decoratie. Sterker nog: eigenlijk vertoont de volledige de oostelijke parkhelft weinig thematische samenhang en kwaliteit. De grote uitzondering op deze regel is Hyperion, een Intamin Mega Coaster met een ruimte-achtig thema. Het stationsgebouw is, net zoals de achtbaan die eraan verbonden is, gigantisch en imposant. Hyperion werd in de zomer van 2018 gepresenteerd en je merkt dat dit een kantelpunt in de geschiedenis van Energylandia was. Niet enkel omdat het park sindsdien op de wishlist van ontelbare coasterfans staat, maar ook omdat men voor het eerst experimenteerde met diepgaander thema. De wachtruimte en het station kregen namelijk een hippe en eigentijdse aankleding.

De baan zelf heeft nauwelijks thema, al heeft zo’n Mega Coaster dat uiteraard niet nodig. Wanneer we backseat plaatsnemen, is het genieten van pure Intamin-intensiteit. Na de beklimming van Europa’s hoogste lifthill, worden we getrakteerd op een geniale eerste afdaling, bakken airtime en een duizelingwekkende dive loop. Daarnaast is ook het snelheidsgevoel vermeldenswaardig, want de treinen van Hyperion racen echt waanzinnig hard over de tracks. Toch valt het op dat dit verre van ‘s werelds soepelste achtbaan is. Hyperion had tijdens zijn openingsjaar al een duidelijk voelbare trilling en die is helaas nog wat nadrukkelijker op de voorgrond getreden. Niet heel verwonderlijk dat de wieltjes het zwaar te verduren krijgen met snelheden van ruim 140 kilometer per uur, maar het trekt de herhalingswaarde van Hyperion toch een beetje naar beneden.

We moeten het even over rugzakken en handtassen hebben. Het is in Energylandia immers niet toegelaten om bagage achter te laten op de stations van de grote achtbanen. In plaats daarvan moet je zulke spullen achterlaten in lockers, die ergens in de wachtruimte van de desbetreffende attractie voorzien werden. Het systeem werkt fantastisch en dit bagagebeleid bevordert bovendien de operations, dus ik ben fan. Hou er echter rekening mee dat je, net zoals in vele Amerikaanse pretparken, moet betalen om de lockers te gebruiken. Gelukkig kost het geen fortuin, want een dagabonnement voor de kluisjes maakt ons omgerekend 3,20 euro lichter.

Een pretparkfan kent Energylandia vooral als een plek met een heleboel achtbanen. Toch heeft het park veel meer te bieden dan rollercoasters alleen. Het aantal molentjes voor kinderen valt nauwelijks te tellen, er staat een vreselijk foute dark ride met de naam Monster House, en ook liefhebbers van draaiende/zwaaiende flat rides komen ruimschoots aan hun trekken. Het is bovendien fijn om te merken dat Energylandia op thematisch vlak enkele stappen voorwaarts zette tijdens de voorbije jaren. Een tijd geleden was de plaatselijke Top Spin bijvoorbeeld nog een lelijk ding, maar tegenwoordig pronkt Apocalypto met een geslaagd Mexicaans uiterlijk. Beschouw het gerust als een soort budgetversie van Phantasialand z’n Talocan.

Nog meer Mexicaanse invloeden bij Roller Coaster Mayan. Ik herinner me dat deze Vekoma SLC tijdens mijn eerste bezoek aan Energylandia een goede beurt maakte. Hoewel dit attractietype berucht is omwille van het turbulente verloop en de oncomfortabele beugels, was Mayan tijdens zijn eerste levensjaren een droom van een achtbaan. Ik trek vanmiddag de beugels dus met een gezonde goesting naar beneden, om vervolgens te merken dat… deze baan inmiddels haast even ruw als zijn soortgenoten werd. Zelfs front seat kan ik geen seconde genieten van dit rammelende tafereel. Het is doodjammer dat ook Roller Coaster Mayan niet aan de vloek van de SLC ontsnapt.

De oudere generatie Vekoma’s is berucht omwille van hun ruwheid. De moderne varianten, daarentegen, leggen hun parcours vaak met een ongelooflijke souplesse af. Dat ondervinden we ook bij Formula, een launched coaster uit het jaar 2016. Dit zogenaamde Space Warp-model heeft erg comfortabele treintjes en ik voel tijdens de rit niet het minste schokje. Formula zou bijgevolg een perfecte rollercoaster kunnen zijn, al bevat de lay-out misschien net iets te weinig pit. De eerste inversie en de daaropvolgende bocht zijn weliswaar heerlijk, maar verder gebeurt er weinig speciaals. De acceleratie is bijvoorbeeld een beetje flauw en het tweede gedeelte van de rit mist een wow-momentje. Al bij al is Formula zeker genietbaar, maar in het huidige Energylandia zijn er gewoonweg sterkere ervaringen te vinden.

Een clichébeeld in mijn hoofd zei ooit dat Polen een grijs, regenachtig en koud land is. Dat bleek fout, want de zomers in Zator zijn minstens even mooi en warm als bij ons. Het is dus allesbehalve verwonderlijk dat Energylandia voor enkele waterattracties gezorgd heeft. Sterker nog: als het over waterplezier gaat, zijn er maar weinig pretparken die Energylandia’s aanbod evenaren. Men biedt hier onder andere een grootschalig waterpark, een naar Toffifee gethematiseerde boomstammenbaan, een shoot-the-chute, twee (!) rapid rivers en twee (!) splash battles. De meest in het oog springende waterattractie is Speed, een water coaster van Intamin. Qua thema presteert de baan matig, maar de statistieken zijn op z’n zachtst gezegd indrukwekkend. De maximale hoogte bedraagt 50 meter en de voertuigen bereiken een topsnelheid van maar liefst 100 kilometer per uur. Het verbaast dus niet dat Speed een behoorlijk stevige thrill levert… en de natheid is navenant. Locals lijken het overigens geen ramp te vinden om hun dag met drijfnatte kledij voort te zetten, want Speed is ‘s zomers steevast een van Energylandia’s populairste attracties.

Alle bovengenoemde attracties zijn onderdeel van het oude Energylandia, al mag je het woord ‘oud’ met een korrel zout nemen bij een park dat in 2014 opende. De nieuwste attracties staan allemaal in een andere zone, die door middel van een tunnel aan het oorspronkelijke park gekoppeld werd. In mijn ogen is die opbouw niet helemaal geslaagd. Hierdoor mist er namelijk wat coherentie; het voelt aan alsof Energylandia tegenwoordig uit twee losstaande gedeelten bestaat. Wat ik wel als positief ervaar, is het themaniveau in die nieuwe zone. Hoewel het oude Energylandia een samenraapsel van eerder goedkope decoratie lijkt, zijn de recent opgeleverde gebieden best prettig gethematiseerd. Dat geldt ook voor Dragon Zone, een middeleeuws dorp vol leuke geveltjes. Aan de rand van het dorp verrees in 2022 trouwens het 53 meter hoge Wonder Wheel. Wat dit reuzenrad zo fijn maakt, is het feit dat het letterlijk middenin het park staat. De panorama’s die we hier voorgeschoteld krijgen, zijn bijgevolg schitterend.

Zoals het hoort in Energylandia, zijn de achtbanen nooit veraf. In de Dragon Zone vinden we maar liefst drie credits. Draken is een simpele familiebaan van Preston & Barbieri en Frida blijkt een soepele (doch erg kale) Junior Coaster van Vekoma. Ze worden aan de teller toegevoegd, maar ze zijn allesbehalve onvergetelijk. Beide banen worden echter overschaduwd door Zadra, een spectaculaire hybrid coaster van meesterconstructeur RMC. De wachtruimte van deze ride is gigantisch, maar gelukkig blijft die vandaag helemaal leeg. We kunnen dus meteen doorlopen naar het station, waar we een plekje backseat toegewezen krijgen. En dan is het puur genieten! De rit start met een torenhoge lifthill, waarna we ruim zestig meter naar beneden donderen. De quasi verticale eerste afdaling is briljant, maar ook het verdere verloop van Zadra overtuigt. Naast de intense airtime en het pijlsnelle bochtenwerk ben ik vooral onder de indruk van de Zero-G Stall. Kortom… het is niet moeilijk om te begrijpen waar Zadra zijn monumentale status vandaan haalde. Rocky Mountain Construction bouwde hier ongetwijfeld een van Europa’s allerbeste achtbanen.

Het nieuwe gedeelte van Energylandia bestaat uit drie themagebieden. Dat zijn de mysterieuze Dragon Zone, het kleurrijke Sweet Valley (dat bijna af lijkt te zijn, maar tijdens de zomer van 2023 helaas nog afgesloten blijft) en Aqualantis. Aqualantis is qua opzet goed vergelijkbaar met Dragon Zone. Ook hier opteerde Energylandia namelijk voor een uitgestrekte zone met een ruim, gevarieerd attractieaanbod. Opvallende rides zijn een Disk’o Coaster en de zogenaamde Grotto Expedition. Deze bootvaart is onderdeel van de enorme waterpartij die Aqualantis domineert en biedt een welgekomen rustmoment tussen al het achtbaangeweld. Toch is het gek dat er tijdens de gehele rit geen grot te bekennen is, waardoor deze attractie weinig bijzonders in petto heeft.

Vekoma is de huisleverancier van Energylandia. In Sweet Valley openen er binnenkort twee nieuwe Vekoma’s en de Nederlandse constructeur bouwt hier in de toekomst zelfs een heuse Tilt Coaster. Ook in Aqualantis was Vekoma verantwoordelijk voor het volledige achtbaansegment. Een van deze rollercoasters is Light Explorers, de tweede Junior Boomerang van het park. Het ding kreeg een uitstekende locatie boven de centrale waterpartij en heeft daardoor veel interactie met de eerdergenoemde Grotto Expedition. Het ritverloop van Light Explorers is trouwens eerder simpel en de meerwaarde van deze baan is (omwille van de aanwezigheid van die andere Junior Boomerang) tamelijk beperkt. Leuk voor de achtbaanteller, maar that’s it.

De headliner van Aqualantis is Abyssus, een zogenaamd Shockwave-model. Abyssus geldt min of meer als Formula’s grote broer. Deze twee jaar oude rollercoaster genereert immers een gelijkaardig gevoel in de bochten en de soepelheid is minstens even lovenswaardig. Daarnaast heeft de baan een uitstekende opbouw, inclusief een ‘kalme’ inleiding en een voelbaar heftiger tweede gedeelte. Ondanks zijn lengte van 1,3 kilometer heeft Abyssus eigenlijk geen enkel doods stuk en de vaart zit er tot op het einde goed in. Is er dan niets op deze nieuwigheid aan te merken? Jawel: Bram en ik ervaren Abyssus allebei als een beetje misselijkmakend. Normaal gezien hebben we absoluut geen probleem met inversieachtbanen, maar dit exemplaar heeft dus een bizar effect op onze maag. En als we heel eerlijk zijn, is Abyssus ook qua thema niet meteen een winnaar. Hoewel de baan leuke interactie met de wandelpaden heeft, oogt de omgeving redelijk beton-achtig. Bovendien heeft het stationsgebouw een zekere plastic-fantastic vibe en qua symmetrie maakte men een pijnlijke misser bij het toegangspad.

We bezoeken Energylandia op een zomerse vrijdag in juli, maar van topdrukte is er geen sprake. Hoewel er behoorlijk wat volk aanwezig is, zien we de wachttijden niet oplopen tot meer dan twintig minuten. Bij grote achtbanen als Hyperion, Zadra en Abyssus kunnen we zelfs meteen naar het station doorschuiven. Ideale omstandigheden om enkele bisnummertjes op onze favoriete rollercoasters te maken, dus. Bovendien laten deze korte rijen ons eveneens toe om enkele andere facetten van Energylandia te ontdekken. We namen bijvoorbeeld de tijd voor een cocktailpauze op een zonnig terras en we woonden twee theatershows bij. Opvallend: beide voorstellingen werden verzorgd door exact dezelfde crew. Diezelfde acteurs verwelkomden ons vanochtend trouwens in de Main Street en we zien hen ‘s avonds ook terug in de Energylandia-parade. Bij deze nog een extra bedankje aan de Argentijnse acrobaat met een allergie voor T-shirts, want deze man zorgde voor fijn visueel vermaak.

Rond kwart over acht stappen we opnieuw op de bus richting Krakau. En eerlijk is eerlijk: we hebben een reuzefijne dag beleefd. Energylandia is en blijft een bijzondere plek en als pretparkfan moet je er ooit geweest zijn. Pluspunten zijn het ruime attractieaanbod en het snel werkende personeel, terwijl ook de horeca ons in positieve zin verraste. Hou de verwachtingen echter op een redelijk niveau. Hoewel velen (terecht) laaiend enthousiast zijn over de topachtbanen, heeft Energylandia nog steeds een scheve verhouding tussen kwantiteit en kwaliteit. In Dragon Zone en Aqualantis is de balans beter, maar sommige oudere parkgedeelten werden zonder visie volgepropt met standaard attracties. Het resultaat daarvan is een kakofonisch en smaakloos allegaartje. De oostelijke parkhelft lijkt zelfs door een overijverige Roller Coaster Tycoon-gamer ontworpen, en dat bedoel ik helaas niet op de positieve manier.

Een jaarlijks tripje naar Polen en Energylandia, daar heb ik vooralsnog geen behoefte aan. Hoewel het park qua cijfermateriaal aan de Europese top staat, blijft de totaalervaring een beetje plat. Vooralsnog is dit een pretpark dat sterke thrills en een power-up voor je achtbaanteller biedt, maar verwacht niet veel meer dan dat. Kortom: het was een prima uitstapje, maar ik reis wellicht niet opnieuw naar Zator vooraleer die Tilt Coaster geopend is. Dus Energylandia… begin maar te bouwen.

FOTOGALERIJ

EERSTE INDRUK

LITTLE KIDS ZONE

EXTREME ZONE

FAMILY ZONE

DRAGON ZONE

AQUALANTIS

SWEET VALLEY

ENERGYLANDIA – WINTER KINGDOM

Bedenkingen? Vragen? Commentaar? Laat gerust een berichtje achter via het invulveld onderaan deze pagina.