Tivoli Gröna Lund

Stockholm, Zweden

“Pretpark van wereldformaat op zakformaat”

Zweden is al jaren een hotspot voor achtbaanliefhebbers. Het land heeft geen enorm aantal pretparken, maar de kwaliteit ligt hoog en je bent hier bovendien aan het goeie adres voor een portie Scandinavische gastvrijheid. Zweden mag zich daarom m’n favoriete Europese bestemming noemen en ik probeer er om de zoveel jaar heen te reizen. Ook in 2021 opteren we voor een dubbele citytrip naar Göteborg en Stockholm, inclusief een bezoek aan de lokale pretparken. De reis eindigt in de zonovergoten Zweedse hoofdstad, waar ik een solobezoekje aan Tivoli Gröna Lund breng. Je vindt dit park op Djurgården, een van de vele eilanden van Stockholm. Djurgården is zo’n beetje het ultieme adres wanneer je zoekt naar cultuur en vermaak. In dit groene stadsdistrict ligt de focus immers op musea, vrije tijd en plezier op coastertracks. Het mag duidelijk zijn: dat laatste puntje krijgt vandaag m’n specifieke aandacht.

Net zoals Liseberg moest Gröna Lund ongeveer anderhalf jaar de deuren dicht houden. Omwille van de Zweedse coronamaatregelen waren bijeenkomsten van meer dan vijftig personen een hele tijd verboden. Dierenparken konden een uitzondering krijgen, maar voor attractieparken was het een duistere periode. Om uit het dal te klimmen, werkt Gröna Lund momenteel met een aangepast regime. Ten eerste betaalt elke bezoeker tegenwoordig de volle pot. Vroeger kon je het park relatief goedkoop betreden en daarna opteren voor losse attractietickets of een all-in armband. Nu zijn attracties standaard inbegrepen, maar iedereen betaalt wel het volle tarief van ongeveer 45 euro (afhankelijk van de datum). Ten tweede werkt Gröna Lund met twee shiften per dag. Je bezoekt het park ofwel van 9.30 tot 15.00 uur, ofwel van 16.00 tot 22.00 uur. Tijdens mijn vorige tripjes naar Stockholm vond ik altijd dat Gröna Lund ‘s avonds het best tot zijn recht komt, dus ik opteer op deze zonnige woensdag voor een namiddagkaartje.

Tivoli Gröna Lund is een van de meest fotogenieke pretparken ter wereld. De skyline van dit park is prominent aanwezig en je kan de achtbanen haast vanuit elke hoek van de stad bewonderen. De ideale plek voor foto’s is in mijn ogen Kastellholmen, waar je jezelf op een boogscheut van alle actie bevindt. Na m’n lunch maak ik dus een kleine omweg langs dit rustgevende eilandje, waarna ik via de mondaine Strandvägen naar Gröna Lund slenter. Ondanks het feit dat ik in totaal bijna tien kilometer wandel, kom ik ruim op tijd bij de parkingang aan. De bezoekers van de ochtendshift maken op dat moment hun laatste ritjes en om klokslag drie uur volgt er een enorme uitstroom. Dankzij collega-pretparkfan Bob wist ik trouwens dat je met een avondticket vaak vroeger toegelaten wordt, en dat blijkt vandaag inderdaad het geval. Ik zeg dus hoera en sta reeds om half vier met m’n beide voeten in Gröna Lund. De eerste bestemming? Monster natuurlijk.

Toen ik Gröna Lund in 2010 voor het eerst bezocht, dacht ik dat het park helemaal volgebouwd was. Ik vergiste me. Een jaar later presenteerde Gröna Lund een gloednieuwe houten achtbaan en die werd creatief tussen alle bestaande attracties gepropt. Na de komst van Twister was ik er opnieuw van overtuigd dat er helemaal niks meer bij kon. Maar nogmaals bewijst Gröna Lund het tegendeel, want ook voor de nieuwe Monster moest geen enkele andere rollercoaster wijken. Toch is de impact op het park enorm. De hele noordwestelijke parkhelft is namelijk onherkenbaar veranderd. De zone waar je vroeger de Biergarten en de botsauto’s vond, ziet er tegenwoordig totaal anders uit. Het is een modernisering die ik zeer kan appreciëren, want dit parkgedeelte ziet er tegenwoordig een stuk attractiever uit. De Biergarten kreeg een nieuwe locatie, er werden snackpoints toegevoegd en de hele zone kreeg een hedendaagse look. Het resultaat is knap, maar dat mag ook wel bij een totaal investeringsbedrag van 44 miljoen euro.

Neen, goedkoop was de toevoeging van Monster in geen geval. Toch ben ik ervan overtuigd dat deze investering zichzelf dubbel en dik gaat terugbetalen. Hoewel Gröna Lund al jaren met een kwalitatief sterk attractieaanbod pronkt, was een dergelijk grootschalige thrill-achtbaan namelijk een opvallende afwezige. En de rit? Ja, die is meer dan oké. Ik ontdek eerst een krappe wachtruimte en een (verrassend ruim) ondergronds station, om vervolgens 34 meter omhoog getakeld te worden. Na de lifthill volgt een steengoede first drop, die me enigszins aan OzIris herinnert. Vooral backseat word je letterlijk door de bocht gesleurd, met heftige g-krachten tot gevolg. De rest van de lay-out bewaart de snelheid, de soepelheid is lovenswaardig en er werden een aantal fabuleuze near-misses in verwerkt. Toch moet ik (helaas) concluderen dat Monster niet bij de wereldtop hoort. De drie inversies voelen allen gelijkaardig aan en de power van vele andere B&M inverted coasters wordt niet geëvenaard. Begrijp me niet verkeerd… Monster is een steengoede achtbaan en ik vind het fantastisch hoe de hele parkinfrastructuur gewijzigd werd om deze nieuwigheid te ontvangen, maar het absolute wow-effect blijft uit.

Monster is prominent aanwezig. Het enige parkgedeelte waarin je nauwelijks iets van de nieuwigheid merkt, is de kinderzone. Je vindt hier onder andere twee familiaal georiënteerde credits, maar er staan natuurlijk ook een aantal klassieke kinderattracties. Draaiende koffiekopjes, vliegende olifanten en een vrijevaltoren in miniatuur; veel spannender wordt het attractieaanbod in dit gedeelte niet. Uitstekend voor de doelgroep en de sfeer in dit gedeelte is fijn, maar het zal je niet verbazen dat ik hier vandaag weinig tijd doorbreng.

Toen ik daarnet over het huidige shiftensysteem vertelde, sloeg je misschien aan het rekenen. En misschien dacht je: ‘Goh, is zes uur niet weinig voor een pretpark met zo’n groot aantal attracties?’. Dat is een terechte opmerking, maar het blijkt ruim voldoende. Het merendeel van de rides in Gröna Lund heeft een voortreffelijke capaciteit en extreem lange rijen zie je hier dus zelden. Bovendien verwent het park elke bezoekers momenteel met twee Jetpasses. Dit is het lokale alternatief voor de FastPass en het is standaard inbegrepen bij de toegangskaarten. Tijdens de online aankoop van je ticket kan je alvast uitkiezen welke attracties en welke tijden het beste uitkomen. Ik opteer voor Jetpasses bij Monster en Kvasten. Deze familieachtbaan staat sowieso bekend omwille van z’n lange rijen en dat is vandaag niet anders. Zelfs met m’n voorkruipkaart sta ik bijna een half uur te wachten, maar het geduld wordt beloond. Kvasten is een prima inverted coaster waarbij de soepelheid, de afwisselende lay-out en dat oogstrelend mooie stationsgebouw het vermelden waard zijn. Een tweede trein zou geen overbodige luxe zijn, maar dat is met de huidige infrastructuur helaas onmogelijk.

Kvasten is leuk, maar buitengewoon sensationeel is ie niet. Meer thrill vinden we echter vlakbij, want Twister ligt om de hoek. Deze wooden coaster scheurt langs de waterlijn en wordt geflankeerd door een oogstrelende wandelboulevard. De visuele punten haalt Twister dus gemakkelijk binnen, maar is de ritervaring even goed? Hij is immers maar 15 meter hoog en de lengte van 470 meter is evenmin indrukwekkend. Een makke familieachtbaan is dit echter niet. Twister scheurt razendsnel over de tracks, de airtime is intens en er zit behoorlijk wat bruut bochtenwerk in. Hoewel de statistieken iets anders doen vermoeden, kan Twister zich met de betere woodies van Europa meten. Ik vind het alleszins een knaller van formaat en de near-misses met andere rollercoasters maken dat plaatje zelfs nog volmaakter.

Europa-Park pakte in 2012 uit met het feit dat Wodan maar liefst twee andere topattracties kruist. De mensen van Gröna Lund vonden dat wellicht hilarisch, want zoiets is hier de normaalste zaak van de wereld. Vanuit Twister mag je bijvoorbeeld high fives uitdelen aan de passagiers van de wilde muis, Kvasten en coasterklassieker Jetline. Bovendien werd Twister grotendeels op het dak van een dark ride gebouwd, dus veel compacter kan je nauwelijks gaan. Die dark ride gaat door het leven als Blå Tåget en ’t is een moderne kijk op de ouderwetse spooktrein. De attractie bevat een heleboel geslaagde schrikeffecten en hij duurt ook verrassend lang. De ultieme thematische ervaring is het niet, maar eigenlijk vond ik Blå Tåget heus wel de moeite waard. Verwar dit spookhuis echter niet met de nabijgelegen House of Nightmares, een maze met live acteurs.

Plaats is kostbaar in Gröna Lund. Men opteert dus graag voor flatrides met een zo klein mogelijke voetafdruk. Het park heeft onder andere een vliegend tapijt, een kettingcarrousel en een octopusmolen met een wel erg aantrekkelijke ligging. Een van de beste thrillrides van het hele park is echter Pop-Expressen, de Break Dance. Je kent dit attractietype ongetwijfeld van de kermis, waar het vaak een soort openluchtdiscotheek met pompende dancebeats is. Helaas zijn pretparkversies vaak het tegenovergestelde: het ritprogramma is meestal mak en show wordt er bijna nooit gegeven. Gröna Lund wil met Pop-Expressen echter bewijzen dat je deze sfeervolle kermisride heus wel naar een pretparkversie kan vertalen. Plaats die Break Dance gewoon in een donker halletje, hang er enkele discospots in en draai tijdens elke rit een hedendaags popnummer. Zo wordt die saaie invulattractie plots een topper waar de Zweedse jeugd met plezier twintig minuten voor aanschuift. Sfeer… zowel voor inzittenden als voor de toeschouwers.

Je kan Gröna Lund bijna vanuit heel Stockholm zien liggen. Dat is vooral te danken aan het opvallend uitgebreide assortiment aan torenattracties. Want tja, als we niet in de breedte kunnen bouwen, gaan we toch gewoon het Zweedse luchtruim in? Gröna Lund is de trotse eigenaar van maar liefst vier torens: Katapulten, Fritt Fall, Eclipse en Ikaros. De eerste twee uit dit rijtje sla ik met plezier over. Het gaat respectievelijk over een S&S Space Shot en een Intamin freefall, geen must-do’s voor mij. Eclipse is daarentegen wel een topper binnen het aanbod van Gröna Lund. Deze Star Flyer is ruim 120 meter hoog en ziet er erg imposant uit. Ook de ritervaring kan tellen: hoewel dit zeker niet de grootste thrill is, trakteert Eclipse me wel op het ultieme uitzicht. Wanneer je plaats neemt in deze reusachtige zweefmolen, zijn de views op Stockholm en Gröna Lund fantastisch.

Het wordt vandaag een aangename 23 graden in Stockholm. Dat is geschikt weer voor een waterattractie, maar dat heeft het park op dit moment helaas niet… tenzij je Kärlekstunneln als dusdanig wil definiëren. Dit is een soort darkride waar je met miniatuur-boomstammetjes doorheen vaart. Boeiend is het ding niet, want de meeste scènes lijken gesponsord door Blokker. Indien je echter wat privétijd wil met je partner, is deze Tunnel of Love misschien wel de moeite waard. Je moet dan wel even zoeken, want de attractie is zo kleinschalig dat je er snel overheen kijkt.

Als we de Tower of Terrors van deze planeet buiten beschouwing laten, stap ik nooit met volle goesting in een vrijevaltoren. Zeker tijdens een solodagje pretpark loop ik – wegens gebrek aan dwingende medereizigers – altijd in een wijde boog om dergelijke attracties heen. Daar komt vandaag echter verandering in. Sterker nog: ik ben dolblij om terug voor Ikaros te staan. Toen ik deze ride in 2018 voor het eerst deed, werd het op slag een van m’n favorieten binnen Gröna Lund. Reisgezelschap Phaedra besloot toen van op de grond dat dit een soort grote Baron 1898 is, een vergelijking die erg dicht bij de realiteit staat. De vrije val voelt immers net zoals een B&M dive machine, wat honderd procent positief bedoeld is. Ik weet niet hoe het komt, maar in deze positie is een free fall gewoonweg tien keer leuker dan op een klassiek zitje. Als het zo fantastisch aanvoelt om je vleugels te verbranden aan de zon, was die Ikaros z’n leven heus zo slecht nog niet.

Ikaros is een verslavende attractie, net zoals z’n buurman Jetline. In 1988 sloegen Zierer en Schwarzkopf de handen in elkaar en dit helderblauwe pareltje was het resultaat. Jetline vertoont gelijkenissen met die bekende Schwarzkopf-achtbanen op de Duitse kermis, inclusief een naar rechts draaiende lifthill en veel compact bochtenwerk. Toch is de ritervaring intenser dan die van pakweg Alpina Bahn. De eerste afdaling creëert veel snelheid en die wordt tijdens de hele rit behouden. Het beste moment van Jetline zit trouwens vlak na de eerste remsectie. De trein duikt daar namelijk in een haast verticale bocht naar beneden, om daarna enkele intense helices te bedwingen. Kortom… Jetline is een schitterende achtbaan waarbij de intensiteit, de soepelheid en de bizar hoge capaciteit me positief opvallen. Hier hoor elke coasterfan dolgelukkig van te worden.

Hoewel er vanavond veel volk in Gröna Lund is, blijven de wachtrijen binnen de perken. Bij Jetline kan ik enkele keren gewoon instappen, de wachttijd van Twister komt niet hoger dan 30 minuten en ook Monster verwerkt aan een hoog tempo passagiers. De grote uitzonderingen zijn Kvasten en Vilda Musen, waar er ongeveer 45 minuten aangeschoven moet worden. Dat is niet verwonderlijk, want Gerstlauer bobsled coasters zijn doorgaans niet gekend omwille van hun topcapaciteit. Ze zijn echter wel bekend omwille van het hoge fungehalte en dat is hier in Gröna Lund niet anders. Vilda Musen is immers een afwisselende coaster met veel onverwachte manoeuvres en krachtig bochtenwerk. Toch zijn het vooral de near-misses die deze baan zo sterk maken. Vilda Musen werd slim geïntegreerd in de constructie van Jetline, waardoor je vaak rakelings langs zo’n Zierer-trein scheurt. De spectaculairste confrontatie is trouwens die met Katapulten: wanneer de timing mee zit, komen de passagiers van deze S&S-toren wel erg dichtbij. Het zijn die extraatjes die Vilda Musen behoorlijk uniek maken.

Een tussenstop bij het Lustiga Huset mag niet ontbreken wanneer je Gröna Lund bezoekt. Zelfs als je zo’n fun houses doorgaans maar niks vindt, zal je merken dat deze versie erg uitgebreid is. De meeste bezoekers lijken er zo over te denken, want de wachtrij voor het Lustiga Huset is doorgaans best pittig. Wanneer je liever geen twintig minuten aanschuift voor deze attractie vol visuele illusies en vreemde gewaarwordingen, kan je jezelf gelukkig ook gewoon op een bankje bij de ingang neervleien. Het uitzicht op de bewegende trap is van daaruit immers heel vermakelijk; ongelooflijk welke waanzinnige capriolen sommige gasten hier uitvoeren.

Over gekke capriolen gesproken… naast Lustiga Huset staat misschien wel de vreemdste achtbaan van Zweden. Gröna Lund beseft dat zelf ook en noemde het ding toepasselijk Insane. Deze ZacSpin van Intamin ziet er erg imposant uit, maar de ritervaring viel me tijdens de vorige bezoeken eigenlijk altijd tegen. Hoewel het een behoorlijk sensationele ride is, zijn het beperkte comfort en de ultrakorte ritduur grote contra’s. Er is echter weinig reden om vandaag over deze baan te zeuren, want hij blijkt al een hele poos buiten gebruik. Als er één achtbaan uit het park verwijderd mag worden, is het wat mij betreft deze.

Als Insane wegvalt uit het aanbod, bezoek ik met plezier de andere – en betere – attracties van Gröna Lund opnieuw. Monster, Twister, Jetline en Ikaros verdienen immers allemaal één of meerdere bisnummertjes, waardoor deze zwoele avond aardig gevuld raakt. Ik weet niet wat het is, maar Gröna Lund geeft me telkens weer kriebels in de buik. Dit stadspretpark is lachwekkend klein als je over oppervlakte praat, maar wel groots wanneer het over beleving gaat. Het is een kraaknette plek, de locatie is fantastisch, het personeel is (geheel naar Scandinavische gewoonte) erg lief en de horeca scoort prima. Elk aspect van Gröna Lund werd met zoveel liefde geperfectioneerd dat je hier als bezoeker een regelrechte topervaring voorgeschoteld krijgt. Akkoord: je betaalt er aanzienlijk wat Zweedse kronen voor, maar toch is het totaalplaatje hier superieur ten opzichte van de meeste andere Europese parken. Bovendien bouwt Gröna Lund letterlijk de ene topattractie naast, over en onder de andere. Je bent hier dus aan het goeie adres voor een volmaakt dagje pretparkfun. Monster heeft het totaalpakket nog wat completer gemaakt, dus ik stap hier opnieuw met een brede glimlach buiten.