Energylandia

Zator, Polen

“Moeten er nog achtbanen zijn?”

Er was eens… een tijd waarin Europese themaparken ‘s winters gesloten bleven. Het pretparkseizoen liep toentertijd van de paasvakantie tot in de herfst, waarna er een maandenlange stilte viel. En geloof het of niet: die tijd ligt niet eens zo ver achter ons. Als we Disneyland buiten beschouwing laten, begonnen de eerste grote spelers pas rond de millenniumwissel met een winteropenstelling te experimenteren. Twintig jaar later is dit echter de normaalste zaak van de wereld. Zowat elk Europees themapark van enige omvang opent inmiddels ‘s winters de poorten, inclusief kerstdecoraties en feestelijk entertainment. Je vindt winterse pretparken van Spanje tot in Zweden en van het Verenigd Koninkrijk tot in… Polen?!

Juist… Polen. We mogen deze natie zonder twijfel bekronen tot de rijzende ster van het Europese pretparklandschap. Het land heeft op het moment van schrijven een indrukwekkende 66 rollercoasters, en een meerderheid daarvan werd tijdens het afgelopen decennium ingehuldigd. Het epicentrum van alle actie is Zator, een plaatsje op ongeveer 45 kilometer ten westen van Krakau. Tien jaar geleden was er in Zator nauwelijks iets te beleven. De kans dat je hier als internationale toerist belandde, was dan ook klein. In 2014 werd hier echter een weergaloos succesverhaal in gang gezet. Ondernemer Marek Goczal opende toen namelijk Energylandia. Wat begon als een kleinschalig amusementspark voor locals, groeide tijdens de daarop volgende jaren uit tot een van Europa’s meest besproken pretparken. Een enorme expansiedrift zorgt ervoor dat Energylandia inmiddels meer achtbanen heeft dan eender welk ander pretpark op ons continent. Coasterliefhebbers van over de hele wereld reppen zich dus naar Zator om hun achtbaanteller een stevige boost te bezorgen. En aangezien dat anno 2021 ook in december kan, is er voldoende reden om tezamen met Aäron een winters midweekje Krakau in te plannen.

In Krakau geraken, dat is kinderspel. Alleen al vanuit Eindhoven vliegen er bijvoorbeeld drie verschillende maatschappijen naar de luchthaven van Kraków-Balice. Daar kan je uiteraard opteren voor een huurwagen om de resterende kilometers naar Zator te overbruggen, maar ook met het openbaar vervoer is dat prima te doen. Wij reserveerden op voorhand onze zitjes op de Energylandia Shuttle, een rechtstreekse busdienst tussen het park en het centrale treinstation van Krakau. Voor de prijs moet je het alvast niet laten: een retourticket kost 29 Poolse zloty, ongeveer 6,50 euro. In ruil daarvoor nemen we plaats in een comfortabele touringcar, die de verplaatsing naar Zator in ongeveer 75 minuten voltooit. De timing van de ritten is overigens uitstekend. We arriveren immers een kwartier vóór openingstijd en de terugrit vertrekt een halfuur na parksluiting. Dat geeft ons acht volle uren om de honger naar achtbaanstaal te stillen. Moet lukken, hè?

Het is niet de eerste keer dat ik Energylandia binnenwandel. Toch kunnen de omstandigheden nauwelijks meer verschillen. M’n bezoek in 2018 vond plaats tijdens een stralende zomerdag, terwijl er vandaag een ijskoude, hardnekkige nevel over Zator hangt. Niet positief voor de foto’s, dus bij deze alvast mijn excuses voor de plaatjes in vijftig tinten grijs. Dat weertype heeft bovendien ook invloed op de drukte: drie jaar geleden deelde ik Energylandia met duizenden Polen, maar vandaag staat er hooguit vijftien man voor de entreepoort. De welkomstshow die daar om klokslag 10.00 uur opgevoerd wordt, heeft zelfs meer performers dan toeschouwers. Druk wordt het vandaag niet… en da’s een understatement.

Aäron is in Energylandia maar liefst zeventien credits verwijderd van een volledige coaster-bingo. Ik heb echter aan vijf achtbanen genoeg om mijn tellertje weer compleet te maken. Die vijf credits staan allemaal in een relatief nieuwe zone, die door middel van een tunnel aan het oorspronkelijke park gekoppeld werd. In mijn ogen is die opbouw niet helemaal geslaagd. Hierdoor mist er namelijk wat coherentie; het voelt aan alsof Energylandia tegenwoordig uit twee losstaande gedeelten bestaat. Wat ik wel als positief ervaar, is het themaniveau in die nieuwe zone. Hoewel het oude Energylandia een samenraapsel van eerder goedkope decoratie lijkt, zijn de recent opgeleverde themagebieden best prettig gethematiseerd. Dat geldt ook voor Dragon Zone, een middeleeuws dorp vol leuke geveltjes. En zoals het hoort in Energylandia, zijn de achtbanen nooit veraf.

Draken is een simpele familiebaan van Preston & Barbieri, Frida blijkt een soepele (doch erg kale) Junior Coaster van Vekoma. Ze worden aan de teller toegevoegd, maar hun meerwaarde in Energylandia is tamelijk beperkt. Beide banen worden echter overschaduwd door een rollercoaster waar ik wel reikhalzend naar uitkijk. Wanneer we de wachtrij van Zadra betreden, doe ik dat dan ook met grootse verwachtingen. Ik had echter niet verwacht dat die wachtruimte op zichzelf al gróóts zou zijn. Iedereen die Zadra al gedaan heeft, weet wellicht waarover ik praat: de rij is buitengewoon lang. Als we uiteindelijk het station bereiken, is het wel fijn om te merken dat we een vrije plaatskeuze hebben. We opteren vanochtend voor de front seats en vervolgens wordt de trein (met amper twee medepassagiers) gedispatched. De rit start met een torenhoge lifthill, waarna we ruim zestig meter naar beneden donderen. De quasi verticale eerste afdaling is briljant, maar ook het verdere verloop van Zadra overtuigt. Het absolute toppunt is wellicht de stall, die ons enkele tellen ondersteboven hangt. Het moet gezegd… in de ijskoude ochtenduren voelt Zadra op sommige punten ietwat traag. Toch garanderen onze latere ritten een intensere belevenis, en op de achterste rij is die first drop al helemaal absurd sterk. Het is bijgevolg niet moeilijk te begrijpen waar Zadra zijn monumentale status vandaan haalde. Rocky Mountain Construction bouwde hier ongetwijfeld een van Europa’s allerbeste achtbanen.

Dragon Zone was goed voor drie nieuwe credits. De resterende twee nieuwe achtbanen vinden we terug in Aqualantis, een themagebied dat sinds juli 2021 toegankelijk is. Aqualantis is qua opzet goed vergelijkbaar met Dragon Zone. Ook hier opteerde Energylandia namelijk voor een uitgestrekte zone met een ruim, gevarieerd attractieaanbod. Opvallende rides zijn een Disk’o Coaster (die met zijn stalen omhulsel visueel helaas geen hoogvlieger is) en de zogenaamde Grotto Expedition. Deze bootvaart is onderdeel van de enorme waterpartij die Aqualantis domineert, al wordt dat kunstmatige meer ‘s winters helaas volledig leeggepompt. Dat zorgt er – uiteraard – voor dat Grotto Expedition gesloten blijft, maar het zuigt ook geloofwaardigheid uit een themagebied dat zijn inspiratie bij de Verzonken Stad zoekt. Bovendien is de schoonheid van Aqualantis sowieso discutabel: de meeste gebouwen ogen behoorlijk lomp en het kleurenschema had gerust wat vrolijker gekund. Begrijp me niet verkeerd… Aqualantis is qua vormgeving een enorme stap voorwaarts ten opzichte van het Energylandia dat ik in 2018 leerde kennen. Maar om bij de Europese top te horen, moeten hier toch nog heel wat belangrijke stappen gezet worden.

Vekoma is de huisleverancier van Energylandia. Het park opent in 2022 twee nieuwe achtbanen van Nederlandse makelij en ook in Aqualantis was Vekoma verantwoordelijk voor het volledige achtbaansegment. Nummer één is Light Explorers, de tweede (!) Junior Boomerang van het park. Het ding heeft een uitstekende locatie boven de centrale waterpartij, maar die is momenteel dus leeg. Het ritverloop van Light Explorers is trouwens eerder simpel en bovendien ervaar ik dit achtbaantype vaak als een beetje misselijkmakend. Eén rondje (of moet ik retourtje zeggen?) is wat mij betreft dus voldoende.

De headliner van Aqualantis is Abyssus, een zogenaamd Shockwave-model. Deze nieuwe generatie Vekoma-achtbanen heeft tijdens de afgelopen jaren z’n kwaliteit al ruimschoots bewezen. Lech Coaster in Legendia is fantastisch en ook hier in Energylandia garandeert Formula al jaren een extreem soepele rit. Abyssus geldt tegenwoordig trouwens als Formula’s grote broer. Deze gloednieuwe coaster genereert immers een gelijkaardig gevoel in de bochten en de soepelheid is minstens even lovenswaardig. Er is nog meer goed nieuws: hoewel het gedeelte na de eerste lancering er op beeldmateriaal een beetje mak uit ziet, is het in realiteit best een vinnig stukje achtbaan, inclusief verrassende airtime. Het tweede gedeelte is uiteraard nog indrukwekkender en vooral de intense batwing-inversie is hierbij het vermelden waard. Ondanks zijn lengte van 1,3 kilometer heeft Abyssus eigenlijk geen enkel doods stuk en de vaart zit er tot op het einde goed in. Is er dan niets op deze nieuwigheid aan te merken? Jawel… qua thema is het niet meteen een winnaar. Hoewel Abyssus leuke interactie met de wandelpaden heeft, oogt de omgeving redelijk beton-achtig. Daarnaast heeft het stationsgebouw een zekere plastic-fantastic vibe en qua symmetrie maakte men een pijnlijke misser bij het toegangspad. Dat verandert natuurlijk niets aan het feit dat Abyssus een elite-achtbaan is, maar zulke schoonheidsfoutjes zijn best jammer.

Er wordt deze winter volop getimmerd aan Sweet Valley, een gloednieuw themagedeelte. Volgens de huidige planning zal deze zone in 2022 tezamen met Energylandia’s achttiende en negentiende rollercoaster openen. Voor Choco Chip Creek (een mijntreinachtbaan) en Honey Harbour (een Junior Coaster) zijn we dus iets te vroeg. Gelukkig heeft het park nog veel meer in de aanbieding… Glühwein bijvoorbeeld! Hoewel dit Energylandia’s allereerste winterevent is, moet ik toegeven dat men het uitstekend aanpakt. Men heeft een heleboel extra kraampjes voorzien (die zijn ondanks de magere bezoekersaantallen bovendien allemaal open) en er branden op meerdere plekken kampvuren. Ook qua decoratie ging men ver: naast de verplichte kerstbomen, werden er doorheen het ganse park indrukwekkende lichtinstalllaties geplaatst. De thema’s van Energylandia zijn niet altijd even sterk, maar voor Winter Kingdom spaarde men kosten noch moeite.

Toen ik schreef dat Abyssus de grote broer van Formula is, kon je tussen de regels lezen dat die laatstgenoemde tegenwoordig niet heel spectaculair meer aanvoelt. Wanneer wij vanmiddag plaatsnemen in Formula, lijkt deze felrode achtbaan namelijk eerder een tussendoortje. De acceleratie is merkbaar zwakker dan bij Abyssus, de bochtencombinaties zijn allesbehalve intens en het thema oogt goedkoop. Je zal me echter nooit horen zeggen dat Formula een slechte rollercoaster is. De lay-out is amusant en de trein glijdt met een heerlijke souplesse over de tracks. Het feit dat Formula anno 2021 geen onvergetelijke indruk meer maakt, is dus louter een luxeprobleem. Een probleem dat zich stelt omdat er in Energylandia superieur achtbaangeweld te vinden is.

Als achtbaanparadijs verdient Energylandia de nodige roem. Toch mag je geen al te hoge verwachtingen scheppen, want het merendeel van de rollercoasters heeft weinig waarde voor een doorsnee thrillseeker. Laat ik dus vooral niet te veel alinea’s spenderen aan de achtbanen die je wellicht enkel voor de credit doet. Daarbij horen de kleinschalige Circus Coaster, Boomerang (Vekoma Junior Boomerang), Frutti Loop Coaster (een Wacky Worm), Happy Loops (zo’n draaiend onding van SBF Visa Group), Mars (een kiddie coaster met hilarisch ruimtethema) en Viking Roller Coaster, wellicht de pijnlijkste familieachtbaan van het hele park. In de nieuwe themazones is de kwaliteit best oké, maar in het oude parkgedeelte staat er behoorlijk veel rommel. Als er één lichtpuntje genoemd moet worden, kijk ik naar een standaard familieachtbaan met de naam Energús. Hoewel Energús’ thema niet al te boeiend is, blijkt dit wel een van de soepelste Vekoma Junior Coasters die ik ooit deed. De eerste bocht is bovendien behoorlijk intens, dus onderschat deze baan niet.

Een pretparkfan kent Energylandia vooral als een plek met een heleboel achtbanen. Toch heeft het park veel meer te bieden dan rollercoasters alleen. Het aantal molentjes voor kinderen valt nauwelijks te tellen, er staat een vreselijk foute dark ride met de naam Monster House, en ook liefhebbers van draaiende/zwaaiende flat rides komen ruimschoots aan hun trekken. Het is bovendien fijn om te merken dat Energylandia op thematisch vlak enkele stappen voorwaarts zette tijdens de voorbije jaren. In 2018 was de plaatselijke Top Spin bijvoorbeeld een lelijk ding, maar vandaag pronkt Apocalypto met een geslaagd Mexicaans kleedje.

Nog meer Mexicaanse invloeden bij Roller Coaster Mayan. Ik herinner me dat deze Vekoma SLC vorige keer een goede beurt maakte. Hoewel dit attractietype berucht is omwille van het turbulente verloop en de oncomfortabele beugels, was Mayan tijdens zijn eerste levensjaren een droom van een achtbaan. Ik trek vanmiddag de beugels dus met een gezonde goesting naar beneden, om vervolgens te merken dat… deze baan inmiddels haast even ruw als zijn soortgenoten werd. Zelfs front seat kan ik geen seconde genieten van dit rammelende tafereel. Het is dus bizar – en bovenal doodjammer – dat ook Roller Coaster Mayan niet aan de vloek van de SLC ontsnapt.

Niet elke hangende achtbaan van Vekoma is automatisch slecht. Wel integendeel. Een paar tientallen meters verderop vinden we namelijk Dragon Roller Coaster en dit verre neefje van de SLC scoort wel uitstekend. Deze drakenbaan is een zogenaamde Family Suspended Coaster, ook wel gekend als het Orkanen-model. En hoewel de prachtige natuurlijke omgeving van Fårup Sommerland ontbreekt, is dit exemplaar ronduit fantastisch. Dragon Roller Coaster heeft comfortabele treintjes, de first drop is verrassend leuk en ook qua bochten blijkt deze baan een stuk pittiger dan je op het eerste zicht vermoedt. Het enige puntje van kritiek bij deze coaster is de lage capaciteit. Dragon draait namelijk altijd met één trein. En hoewel dat vandaag ruim voldoende is, ontstaat hier op drukkere dagen al snel een lange rij. Plan je ritje Dragon dus zo vroeg mogelijk in, indien je Energylandia tijdens het hoogseizoen bezoekt.

Ik hou ervan om pretparken in hun standaardvorm te bezoeken. Dat houdt in dat ik het liefst tijdens de lente of zomer ga, zonder eventuele Halloween- of kerstdecoraties. Ook Energylandia is op een gemiddelde zomerdag sfeervoller dan ‘s winters, wat vooral aan de extreem lage opkomst te wijten is. Korte wachtrijen zijn leuk, maar vandaag staan alle attracties letterlijk op passagiers te wachten. Het feit dat we zelfs op de wandelpaden amper medebezoekers tegenkomen, is al helemaal triest. Indien je echter tientallen achtbaanritten op één dag wil maken, is Winter Kingdom een zegen. Ik wil Energylandia trouwens roemen voor het feit dat men alle niet-watergerelateerde attracties openhoudt. We missen vandaag weliswaar twee rapid rivers, twee splash battles, een boomstammenbaan, een shoot-the-chutes en de bootvaart in Aqualantis, maar een coasterfan wordt op z’n wenken bediend. Speed Water Coaster is de enige gesloten credit, al ervaar ik dat omwille van de bijhorende natheid ab-so-luut niet als een ramp. Deze waterachtbaan is een kopie van Mirabilandia‘s Divertical en droog uitstappen is zelden een optie.

In de oostelijke parkhelft heeft de meeste decoratie een hoog papier-maché-gehalte. Da’s prima voor het lokale familiepark dat Energylandia in 2014 was, maar naar de huidige normen oogt het allemaal wat te simpel. De grote uitzondering op deze regel is Hyperion, een Intamin Mega Coaster met een ruimte-achtig thema. Het stationsgebouw is, net zoals de achtbaan die eraan verbonden is, gigantisch en imposant. Hyperion werd in de zomer van 2018 gepresenteerd en je merkt dat dit een kantelpunt in de geschiedenis van Energylandia was. Niet enkel omdat het park sindsdien op de wishlist van ontelbare coasterfans staat, maar ook omdat men voor het eerst experimenteerde met diepgaander thema. De wachtruimte en het station kregen namelijk een hippe en eigentijdse aankleding. De baan zelf heeft nauwelijks thema, al heeft zo’n Mega Coaster dat uiteraard niet nodig. Wanneer we vooraan plaatsnemen, is het trouwens genieten van Intamin op zijn best. Na de beklimming van Europa’s hoogste lifthill, worden we getrakteerd op een geniale eerste afdaling, bakken airtime en een duizelingwekkende turnaround. Het is een ijskoude ervaring om Hyperion bij 2°C te beleven, maar ik zou het meteen opnieuw doen. Toch wil ik je waarschuwen: achterin de trein is de ritervaring helemaal niet zo rooskleurig. Hyperion had zelfs tijdens zijn openingsjaar al een duidelijk voelbare trilling en die is helaas alleen maar verergerd. Op de eerste rij voel je er niks van, maar op andere plekken komt Hyperion venijnig pijnlijk uit de hoek.

Hyperion, nul minuten. Abyssus, nul minuten. Formula, nul minuten. Zadra, nul minuten. Wie allergisch is aan wachtrijen, komt in Energylandia’s Winter Kingdom niet bedrogen uit. We delen het park tijdens deze woensdag met hooguit 200 medebezoekers en we kunnen letterlijk achtbaanritten maken tot we erbij neervallen. We doen dus enkele bisnummertjes in de duisternis, wat vooral bij Zadra een onbeschrijflijke ervaring oplevert. ‘s Ochtends biedt deze iconische hybrid coaster al prima ritten, maar in de avond is het beest pas helemaal losgeslagen. We sluiten onze dag bijgevolg met een aangedikte achtbaanteller én met een voldaan gevoel af. Ondanks de grauwe hemel en de (te) lage bezoekersaantallen vermaakte ik me prima in Winter Kingdom. Energylandia pakt uit met een volwaardig attractieaanbod en de kerstversiering is erg geslaagd. Daarenboven moet gezegd worden dat negentig procent van de horeca open was. Rendabel lijkt het me niet, maar er waren dus behoorlijk veel opties om te lunchen of snacken.

Ben je nog nooit in Energylandia geweest en wil je ten volle van het park genieten? Dan raad ik aan om tijdens het zomerseizoen naar Zator te reizen. Niet omdat de waterattracties zo briljant goed zijn, wel omdat het park meer vrolijkheid uitstraalt onder een blauwe hemel. Heb je daarentegen zin in een achtbaanmarathon zonder enige wachtrij en ben je niet bang van vrieskou? Dan is december een uitstekende periode om hierheen te komen. Energylandia is en blijft een bijzondere plek en als pretparkfan moet je er ooit geweest zijn. Hou de verwachtingen echter op een redelijk niveau. Hoewel velen (terecht) laaiend enthousiast zijn over de topachtbanen, heeft Energylandia nog steeds een scheve verhouding tussen kwantiteit en kwaliteit. In Dragon Zone en Aqualantis is de balans beter, maar sommige oudere parkgedeelten werden zonder visie volgepropt met standaard attracties. Het resultaat daarvan is een kakofonisch en smaakloos allegaartje. De oostelijke parkhelft lijkt zelfs door een overijverige Roller Coaster Tycoon-gamer ontworpen, en dat bedoel ik helaas niet op de positieve manier. Als liefhebber van themaparken blijft mijn voorkeur dus bij Disney, Europa-Park en de Efteling, maar ja… daar staat geen Zadra, hè?

FOTOGALERIJ

EERSTE INDRUK

LITTLE KIDS ZONE

EXTREME ZONE

FAMILY ZONE

DRAGON ZONE

AQUALANTIS

Bedenkingen? Vragen? Commentaar? Laat gerust een berichtje achter via het invulveld onderaan deze pagina.